بررسي وضعيت پرندگان باغ وحش تهران

این متن شامل 78 صفحه می باشد 

پرندگان و حيوانات از دير باز مورد توجه خاص و احترام ايرانيان بوده اند ، به نحوي كه در روزگار هخامنشيان، برخي از آنان حتي جنبه تقدس يافته و هنرمندان تصوير آنها راروي ديوار كاخها و معابد نقش مي‌كردند . علاوه بر آن، تصاوير اين حيوانات و پرندگان به اصطلاح مقدس راگاه از سنگ ، نقره ، طلا ومفرغ مي‌ساختند ، يا تصوير آنها را بر آثار هندي خود نقش مي‌كردند . عقاب و شاهين به خاطر بلند پروازي و تيز هوشي و تيز جنگي ، غالباّ به صورت تك تك و زماني باهم ، در يك اثر هنري جلوه گري مي‌كنند . با پيشرفت علوم و پي ريزي دانش اكولوژي و توسعه آن كه نقش و اهميت و جايگاه ويژه كليه مجموعه حياتي طبيعت و تاثيرات آنها را بر يكديگر آشكارتر گرداند ، نقش پرندگان در زندگي انسان اهميت بيشتري يافت . مطالعه در زمينه كنترل بيماريها و آفات كشاورزي توسط پرندگان ، اهميت آنها رادو چندان كرده ، زيرا به طوري كه آشكار شده ، پرندگان در زمره مهمترين عوامل كنترل كننده آفات نباتي قرار دارند . پرندگان علاوه بر دانه خواري و نتيجتاّ كنترل علفهاي هرز ، ناقلين بيماريها و بسياري از حشرات مضر را نيز كنترل مي‌كنند . ذكر اين مطلب ضروري است كه بسياري از پرندگان دانه خور ، خساراتي هم به مزارع وارد مي‌كنند، ولي بر خلاف تصور عموم ، حتي اگر شواهد متعددي در مورد نقش زيانبار پرندگان براي محصولات زراعي بيش از آنچه موجود است در دست باشد، باز هم نمي‌توان از ارزشهاي بي شمار آنها چشم پوشيد . اصولأّ در مقايسه با ارزشهاي متعدد پرندگان در زمينه سالم سازي محيط زيست خسارات آنها جداّ قابل اغماض است . از طرف ديگر ، اهميت اقتصادي پرندگان وحشي و اهلي براي انسان به عنوان منبع تامين پروتئين ، آنچنان روشن است كه بي نياز از توضيح است . تنها با توجه به نقش پرندگان در طبيعت است كه مي‌توان به ارزش وجودي و اهميت واقعي آنها پي برد .

انسان شهر نشين امروز ، براي جبران دست كم برخي از زيانكاريها و لطمات هولناكي كه به طبيعت وارد آورده است ، مي‌بايست دست به تمهيدات براي حفظ تنوع زيستي زده و سعي در نگهداري بازمانده هاي طبيعت داشته باشد. ايجاد باغ وحش ها ، از جمله اين تمهيدات است . متاسفانه ، شناخت و آگاهي مردم ايران از باغ وحش ها بسيار اندك است .

در باغ وحش تهران ، حدود 30 گونه پرنده وجود دارد كه در شرايطي كه چندان هم مناسب نيست به حيات خود ادامه مي‌دهند . اميد است كه با ارائه مطالبي در زمينه وضعيت پرندگان باغ وحش تهران ، باتوجه به اهداف حفاظتي ، تحقيقاتي ، آموزشي و تفريحي باغ وحش ها ، شرايط مساعدي براي نگهداري پرندگان فراهم گردد.

فصل اول

كليات

 1-1- هدف

پرندگان كه گروه عظيمي‌از جانوران مهره دار را تشكيل مي‌دهند ، داراي نقش و اهميت ويژه اي در طبيعت هستند . در حقيقت پرندگان باز گوكننده و نمايانگر وضعيت اكولوژي محيط زيستشان هستند . بنابراين يك پرنده شناس بايد يك محيط شناس خوب نيز باشد و اينجاست كه پيوستگي مسائل زيست محيطي روشن مي‌گردد . وجود گونه هايي از پرندگان در باغ وحش تهران و شرايط زيستي آنها در اسارت ، نگارنده را بر آن داشت تا پژوهش خود را بر اين اساس قرار دهد. با اين اميد كه كارشناسان علاقه مندان و دست اندركاران محيط زيست به باغ وحش ها، به عنوان مكاني مهم و حساس براي حفظ و بقاي گونه هاي مختلف جانوري توجه داشته باشند.

 1-2- پيشينه تحقيق

در تابستان 1378 ، خانم مهندس علي عسگري ، وضعيت باغ وحشهاي ايران را از زمان پيدايش تا كنون مورد بررسي قرار دادند ، غير از اين ، هيچگونه پيشينه تحقيقي در رابطه با اين موضوع موجود نمي‌باشد .

 1-3- روش كار و تحقيق

بازديد چند مرحله اي از باغ وحش تهران و مراجعه به كتابخانه ها ، روش جمع آوري اطلاعات براي انجام اين پروژه بوده است . كتابخانه ها و سازمانها و مراكز مراجعه شده ، شامل موارد زير مي‌باشد :

- اداره كل منابع طبيعي استان تهران

- كتابخانه موزه آثار طبيعي و حيات وحش دارآباد

- كتابخانه سازمان حفاظت محيط زيست

- كتابخانه دانشكده منابع طبيعي دانشگاه تهران

- باغ وحش تهران

فصل دوم

 معرفي باغ وحشها و اهداف آنها

 2-1- باغ وحش و سابقه تاريخي آن

نخستين باغ وحشي كه تاريخ به آن اشاره مي‌كند ، باغ شعور است كه 1100 سال قبل از ميلاد به وسيله نخستين پادشاه سلسه چو در چين ايجاد شد . در قرن هاي بعد نيز باغ وحش هايي به عناوين و اشكال گوناگون از جمله پاركهاي پادشاهان و رجال ، كارناوال و سيرك به وجود آمده است ، ظهور باغ باغ وحش به شكل عمومي‌و عام المنفعه آن از زماني آغاز شد كه محققين مبتكر ، جانوران عجيب و غريبي را از كشورها و مناطق ناشناخته به همراه مي‌آورند و مردم براي ارضاي حس كنجكاوي به تماشاي آنها مي‌شتافتند . البته اين سيستم به يك موزه زنده شبيه تر بود تا به باغ وحش به معناي امروزي آن ، در اين باغ وحشها حيوانات را در قفس هايي كه فقط به اندازه جثه آنها گنجايش داشت نگهداري مي‌نمودند . امروزه اينگونه قفس ها تقريباّ از ميان رفته است و تمايل عمومي‌بر آن است براي كليه جانوران محيطي فراهم شود ، كه به زادگاه و زيستگاه طبيعي آنها شباهت داشته باشد ولي اين منظور هنوز در اكثر باغ وحش ها بيشتر به وسيله تزئينات مصنوعي و اشكال معماري و بعضاّ با گياهان گوناگون تامين مي‌شود و در نتيجه گرچه بعضي از تماشاگران اين محيط را طبيعي و مناسب تشخيص مي‌دهند ولي براي حيوانات درون آن همچنان به منزله قفس است . براي نگهداري از حيوانات صرفاّ تغذيه مناسب و بهداشت كافي نيست بلكه بايد پا به پاي آن براي ارضاي عادات بيولوژيكي حيوانات مثلاّ از لحاظ گروه بندي ، خوابيدن ، تميز كردن و پاسداري قلمرو نيز وقت كافي مبذول گردد .